De dienende vrouw
Wat doet een doula? Een doula is een bevallingscoach die je ondersteunt rondom de bevalling op emotioneel en praktisch gebied. De meeste doula’s zijn vrouw, maar er zijn ook mannen die voor dit beroep kiezen. Ze richt zich niet op het medische aspect van een bevalling. Het woord doula komt uit het Grieks en betekent ‘dienende vrouw’.
Waarom is een doula fijn bij je bevalling?
Wat doet een doula tijdens je bevalling? Een verloskundige komt en gaat (dit geldt vooral voor een ziekenhuisbevalling), een verpleegster ook. De dienstdoende gynaecoloog komt even kijken. De doula blijft de hele tijd. Ze weet wat je wensen zijn en wat je nodig hebt. Ze kent je angsten en uitdagingen, want die hebben jullie van tevoren besproken. Een doula komt ook als je thuis bevalt. Ze ondersteunt je, moedigt je aan, geeft massages, vult het bevalbad, en geeft je water en snacks. Eigenlijk is die continue ondersteuning van één en dezelfde persoon het allerbelangrijkst.
Wat doet zij niet?
Wat doet een doula niet? Een doula doet en kan veel, maar er zijn ook dingen die ze niet doet. Een doula is geen vervanging voor je verloskundige, gynaecoloog, of partner. Zie haar als een extra toevoeging aan je geboorteteam. Een doula voert geen medische handelingen uit. Ze zet geen infuus, legt je niet aan een CTG (cardiotocogram, waarbij o.a. de hartslag van je ongeboren kindje wordt gemeten), checkt niet je ontsluiting, en voert geen keizersnede uit.
Wat ze ook niet doet, is namens jou het woord voeren tijdens gesprekken met de gynaecoloog of klinisch verloskundige. Dat is aan jou en je geboortepartner. Een doula wil jou in je kracht zetten en zal je daarom altijd aanmoedigen om zelf het woord te voeren en voor je wensen op te komen. Ze wil de rust bewaren in de bevalkamer en zal daarom nooit zelf tegen het advies van een arts ingaan of de strijd aangaan met het ziekenhuispersoneel. Dit zorgt voor spanning in de verloskamer en dat zal ze ten alle tijde voorkomen.
Voor de bevalling
Wat doet zij dan wel? Het grootste werk zit misschien wel in de voorbereiding op de bevalling. Tijdens de voorgesprekken praten jullie over de zwangerschap en bevalling. Je kunt al je vragen stellen en ze geeft je allerlei informatie. Ze legt uit hoe een bevalling eruit kan zien, hoe het gaat met de weeën en wat je kunt doen om deze op te vangen. Sommige doula’s bieden 1 à 2 gesprekken vóór de bevalling aan, anderen hebben er meerdere en begeleiden je ook bij een afspraak naar het ziekenhuis of naar de verloskundige, als dat nodig of wenselijk is.
Als je opziet tegen de bevalling, kan een doula je hierbij ook ondersteunen. Sommige doula’s zijn gespecialiseerd in bevallingsangst, andere niet. De meeste doula’s zijn vanaf week 37 van je zwangerschap bereikbaar via telefoon of WhatsApp. Je kunt dag en nacht je vragen stellen; soms beval je namelijk al eerder dan de uitgerekende datum. Soms ook niet, de doula helpt je deze tijd te overbruggen en door te komen. De laatste loodjes kunnen zwaar wegen, de doula is er dan ook juist voor jou, door middel van een fijne (rug)massage en ontspanningstechnieken.
Tijdens de bevalling
Zodra je weeën krijgt, kun je haar bellen. In overleg komt ze dan al bij je langs, maar dat hoeft niet. Dat bepalen jullie samen. Een verloskundige zal – in tegenstelling – niet direct bij de eerste wee komen en blijven, want er kunnen nog andere vrouwen op hetzelfde moment gaan bevallen.
Tijdens de bevalling is de doula de hele tijd bij je. Doula’s kunnen wel drie dagen bij je blijven, indien nodig. Ze biedt praktische ondersteuning, kan massages of tegendruk geven, is je luisterend oor, zit gewoon naast je, lost je partner af als hij/zij even weg moet, en moedigt je aan. Eigenlijk alles wat je praktisch of emotioneel nodig hebt tijdens de bevalling. Ze geeft informatie over medische interventies en helpt jullie een beslissing maken. Een goede doula weet ook wanneer ze een stapje terug moet doen.
Na de geboorte blijft ze gemiddeld 1 à 2 uur, of zolang jij nodig vindt. Totdat jij, de baby en je geboortepartner ok zijn. Daarna gaat ze weer naar huis en komt een paar dagen later weer langs om te kijken hoe het gaat. Dit moment is meestal de afronding van het doula-traject. Jullie praten na over de bevalling en de begeleiding. Sommige doula’s geven ook postpartum-begeleiding, meestal nadat de kraamzorg vertrokken is. Het verschilt heel erg per doula wat hierin zit inbegrepen.
Hoe kies je een doula?
Dit is een heel persoonlijk proces. Mijn advies zou zijn om met een paar doula’s een kennismakingsgesprek te doen en diegene te kiezen waar je de beste klik mee hebt. Van tevoren kun je een voorselectie maken op basis van aanbod en prijzen. Een doula is er op een heel belangrijk moment van je leven bij, dus je moet je op je gemak voelen en jezelf kunnen zijn, anders is het zonde van je geld.
Mijn ervaring met een doula
Bij mijn eerste bevalling had ik een hele fijne doula. Ik had haar op aanraden van een vriendin uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek en het klikte direct, ook met mijn man. Ik wilde namelijk wel dat hij er ook akkoord mee zou zijn. We hadden dezelfde soort humor, dus dat zat wel snor. Tijdens de ziekenhuisbevalling heeft ze me prima ondersteund, ook al werd het tegen het einde hectisch en chaotisch en had ik niet de bevalling die ik me van tevoren had voorgesteld. De nagesprekken waren zeer fijn en ze is een fantastische fotografe. Ze heeft een plek in mijn hart gekregen.
Bij mijn tweede zwangerschap heb ik niet voor een doula gekozen, het was middenin het corona-tijdperk en ik vond dat teveel gedoe. Bovendien had ik een fijne caseload-verloskundige (iemand die maar een paar zwangeren per maand heeft zodat er voldoende tijd is voor 1-op-1 begeleiding), dus het voelde overbodig om ook een doula in te huren. Achteraf gezien goed ingeschat; de bevalling ging heel snel en soepel en ik had geen extra steun nodig. Inmiddels was ik wel geïnteresseerd geraakt in het fenomeen doula en heb daarom voor mijn afstudeerscriptie voor de opleiding Toegepaste Psychologie diepte-interviews gedaan met doula’s. Ik wilde weten of zij positief invloed konden hebben op een bevalling en hoe ze dat dan deden. Nou, dat kunnen ze best wel! Ook al zijn het natuurlijk geen tovenaars, dus ze kunnen je geen ‘magische’ bevalling garanderen.
Verschil tussen een goede en slechte doula
Ik heb het elke keer over een goede doula. ‘Bestaat er dan ook een slechte doula?’, hoor ik je denken. Je mag zelf bepalen wat voor jou fijn zou zijn, maar ik zou me onprettig voelen bij een doula die:
- Heel erg luidruchtig aanwezig is.
- Niet mijn wensen als bevallende vrouw kan horen.
- Heel erg haar best doet om te laten zien dat zij de ‘baas’ is in de verloskamer en dat ze voor mijn rechten strijdt.
- De rol van mijn partner overneemt en zichzelf belangrijker vindt dan hij.
- Slecht bereikbaar is zonder duidelijke reden.
- Strijd en ruzie zoekt met het medisch personeel van het ziekenhuis.